Những kỹ năng đặt câu hỏi trong lớp học bạn cần biết

Trong lớp học, thầy cô luôn khuyến khích chúng ta đặt ra những câu hỏi để gợi mở tư duy và phát triển vấn đề tốt hơn. Tuy nhiên, làm thế nào để đặt ra những câu hỏi thông minh mà người trả lời vui vẻ giải đáp cho bạn chứ không bị khó chịu? Kỹ năng đặt câu hỏi cũng là một trong những yếu tố rất quan trọng và cần được rèn luyện tốt. Cùng MONA Media tìm hiểu về kỹ năng đặt câu hỏi như thế nào để hiệu quả? Những yếu tố nào sẽ giúp cho câu hỏi của bạn đặt ra hay hơn và phát triển được câu chuyện tốt?

Kỹ năng đặt câu hỏi là gì?

Kỹ năng đặt câu hỏi (Questioning skills) được hiểu là cách để bạn có thể dẫn dắt cuộc đối thoại bằng những câu hỏi đem tới tạo ra không khí thoải mái, tích cực, giúp kéo dài cuộc trò chuyển và vẫn đảm bảo mạch của câu chuyện theo dự kiến.

Đặt câu hỏi là một kỹ năng trong nghệ thuật giao tiếp. Hỏi và đáp về những thông tin và khơi gợi câu chuyện được dài ra, chi tiết hơn. Nếu bạn biết cách để đặt câu hỏi, bạn sẽ có thể áp dụng vào trong những buổi phỏng vấn, buổi gặp khách hàng,… đem lại sự hiệu quả và rất cần thiết.

Tại sao đặt câu hỏi trong lớp học lại quan trọng

• Đây là một văn hóa tích cực khuyến khích mọi người tự tin trao đổi ý kiến giữa học sinh và giáo viên hoặc giữa học sinh và học sinh trong lớp.
• Việc đặt câu hỏi trong lớp học sẽ kiểm tra được sự hiểu biết và cho phép sự kết nối tốt hơn về những nội dung đã nghe được, cải thiện về kỹ năng đặt câu hỏi và khuyến khích những cuộc đối thoại khám phá sâu vào nội dung.
• Việc phát triển văn hóa tích cực trong học tập sẽ tăng cường sự hiểu biết và học hỏi lẫn nhau giữa mọi người trong buổi học.

Hầu hết thì các câu hỏi sẽ theo thủ tục là “Bạn đã làm đủ bài tập về nhà chưa?, “Bạn đã hiểu rõ về vấn đề này chưa?“. Tuy nhiên, những câu hỏi như thế này sẽ liên quan đến việc học, sẽ có thể đánh giá về mức độ hiểu bài về kiến thức đã học, hoặc thúc giục mọi người học cách đưa ra phản ánh ý kiến cá nhân và giải thích, tư duy. 

Các câu hỏi bật cao sẽ mang tính mở và khuyến khích người được hỏi phải suy nghĩ câu trả lời. Điều quan trọng là phải sử dụng cả 2 loại câu hỏi này để có thể khai thác nhiều hơn và đánh giá đúng kết quả. Tuy nhiên theo nhiều nghiên cứu thì mọi người sẽ có khuynh hướng đặt những câu hỏi bậc thấp thường xuyên hơn.

Cải thiện và mở rộng phạm vi câu hỏi bạn dùng trong buổi đàm thoại, mang đến lợi ích cho cả bạn và người học. Người học có cơ hội phát triển tư duy và hiểu sâu hơn về chủ đề. Đặt câu hỏi tốt sẽ thúc đẩy cuộc thảo luận đi theo hướng tích cực và thoải mái. Nó cũng giúp bạn giải đáp nhiều vấn đề và sai lầm. Điều này cung cấp cho bạn dữ liệu đánh giá hình thành tốt hơn để cải thiện chất lượng của việc dạy và học trong tương lai.

Những nguyên tắc khi đặt câu hỏi

Dựa trên mức độ mối quan hệ để đặt câu hỏi

Một trong những thuật ngữ quan trọng để có giao tiếp thành công chính là đặt câu hỏi dựa trên mối quan hệ với người được hỏi. Bạn cần xác định xem mối quan hệ giữa hai bên là gì? Là mối quan hệ giao tiếp xã giao, mối quan hệ thân thiết, quan hệ giữa cấp trên/dưới hay ngang hàng. Điều này quyết định cho bạn biết cách sử dụng những kỹ năng đặt câu hỏi như thế nào cho phù hợp.

Hiểu rõ về mối quan hệ còn giúp điều chỉnh được cách xưng hô sao cho phù hợp, tránh sự lúng túng có thể xảy ra trong suốt cuộc trò chuyện.

Ví dụ: nếu là bạn bè thân thiết thì sẽ có những từ ngữ xưng hô theo cách gần gũi và xưng hô với cấp trên thì theo từ ngữ khiêm tốn, lịch sự. Đối với đối tác thì chọn lựa từ ngữ lịch thiệp và sử dụng từ ngữ có tính thuyết phục với khách hàng là cần thiết.

Dựa trên nội dung, mục đích câu hỏi

Có nhiều phương pháp đặt câu hỏi được áp dụng như phương pháp đặt câu hỏi “hình nón“, câu hỏi thăm dò, câu hỏi tu từ những phương pháp được áp dụng nhiều nhất là sử dụng câu hỏi đóng – mở.

• Câu hỏi đóng: Hỏi thẳng vào vấn đề và người được hỏi chỉ có thể trả lời đó là “Có” hoặc “Không”. Bạn cũng có thể áp dụng những câu hỏi dạng này để xác lại thông tin hay cần có một câu trả lời dứt khoát.
• Câu hỏi mở: Hỏi kiểu thăm dò để nhận được câu trả lời chi tiết, cụ thể hơn. Kiểu câu hỏi này thường dẫn đến các câu trả lời dài và chi tiết hương. Câu hỏi thường bắt đầu bằng cụm từ là “Tại sao”, “Làm thế nào”,… Câu hỏi mở sẽ đánh vào kiến thức, cảm xúc và tư duy quan điểm của người trả lời về câu hỏi được đặt ra, giúp hiệu quả giao tiếp tăng cao.

Dùng ngôn từ, thái độ phù hợp

Khi đặt một câu hỏi trong giao tiếp, bạn nên sử dụng những từ ngữ phù hợp và có thái độ tích cực khi đưa ra vấn đề của mình. Bạn nên tránh hỏi những câu hỏi mang tính dồn dập và ép buộc sẽ thiếu lịch sự. Điều này khiến cho người trả lời bị khó chịu và lo lắng khiến cho cuộc nói chuyện nhanh đi vào ngõ cụt. Bạn nên dẫn dắt người đối diện đến với các câu hỏi từ từ để tạo cảm giác thoải mái đưa ra câu trả lời.

Hỏi nhưng không quá tò mò

Trong cuộc giao tiếp, nhiều người vì muốn tìm kiếm được đáp án rõ ràng hơn và đào sâu câu chuyện nhưng lại dẫn đến mắc một lỗi là “soi mói“. Cho dù mục đích của bạn là gì người đối diện cũng sẽ cho bạn là một kẻ lắm chuyện và thích đào bới câu chuyện của người khác thuộc phạm vi riêng tư. Do đó, tốt nhất bạn nên chọn lựa ra những câu hỏi văn minh và liên quan đến việc chung mà cả 2 đều có tham gia.

Hãy hạn chế hỏi những câu chuyện quá riêng tư, điều này sẽ khiến hình bạn bị xấu đi trong mắt họ. Vì vậy, khi hỏi những người có tính quá tò mò đào bới quá nhiều về những vấn đề không liên quan, khiến người trả lời có xu hướng không muốn trả lời và có xu hướng đưa ra câu trả lời qua loa và thậm chí là cung cấp sai thông tin.

Lắng nghe chân thành

Dù mục đích của cuộc trò chuyện là gì thì bạn nên có thái độ lắng nghe câu trả lời của đối phương một cách chân thành. Điều này sẽ xây dựng được hình ảnh đẹp trong mắt người khác và nhận được sự tôn trọng. Như vậy, bạn sẽ khuyến khích họ bày tỏ ra những ý kiến và quan điểm một cách chân thực cuộc trò chuyện cởi mở hơn.

Đừng cố chen vào câu trả lời của người khác. Điều này bị đánh giá là thiếu tôn trọng và không lịch sự khi cắt ngang câu trả lời của người khác. Bạn cũng có thể bị hiểu lầm là không muốn tiếp thu thông tin hay là không muốn nghe câu trả lời từ. Hơn nữa, việc ngắt lời sẽ khiến cho luồng suy nghĩ bị ngắt quãng và lệch khỏi hướng câu chuyện đáng ra nên được phát triển theo hướng khác.

Cách cải thiện kỹ năng đặt câu hỏi của bạn

Suy ngẫm về cách làm hiện tại của bạn

Để cải thiện kỹ năng đặt câu hỏi của bản thân thì trước hết bạn hãy tự đánh giá về cách đặt câu hỏi của mình đã hợp lý, đúng theo 5 nguyên tắc đặt câu hỏi được đề cập bên trong chưa. Những cuộc đối thoại của bạn trước giờ có nhận được sự hưởng ứng tích cực từ đối phương hay không? Trong mỗi trường hợp khác nhau sẽ có những câu hỏi cụ thể mà bạn cần có thông tin và chuẩn bị trước cho thật chu đáo.

Dù trong bất kỳ giao tiếp nào thì bạn cũng cần vận dụng những nguyên tắc để đặt ra câu hỏi có sự tinh tế và sáng tạo khiến người nghe cảm thấy thoải mái và không bị rối.

Hiểu sâu hơn về các câu hỏi và cách sử dụng chúng

Để cải thiện chất lượng của những câu hỏi thì bạn nên hiểu rõ, xác định câu hỏi thường gặp thuộc dạng câu hỏi nào. Trong những câu hỏi nên mở rộng từ những câu hỏi đóng đến các câu hỏi mở rộng để khai thác được nhiều thông tin. Tuy nhiên, tránh đào sâu vào những vấn đề quá riêng tư hoặc không liên quan đến mục đích của cuộc trò chuyện.

Phát triển văn hóa lớp học

Để học sinh có thể khơi gợi được nhiều ý tưởng và phát huy tư duy của bản thân tốt nhất thì hãy áp dụng đặt câu hỏi vào trong việc phát triển văn hóa lớp học. Xây dựng một lớp học chủ động trao đổi với nhau, tự do đưa ra quan điểm của bản thân và thoải mái trò chuyện không bị gò ép trong khuôn khổ của buổi dạy học.

Hy vọng, những thông tin chia sẻ phía trên giúp cho bạn đọc có thêm những kỹ năng đặt câu hỏi hay, phù hợp trong những cuộc trò chuyện. Bạn nên mạnh dạng đưa ra câu hỏi và rèn luyện dần thành một kỹ năng không chỉ trong học tập mà còn áp dụng trong công việc và cuộc sống.