Những phương pháp dạy học được đánh giá cao nhất 2024

Sự chuyển động của thời đại ngày nay kéo theo những lĩnh vực khác trong xã hội. Khi chuyển đổi số đang ngày một đóng một vai trò quan trọng trong đời sống. Phương pháp dạy học cũng được chuyển đổi để thích nghi với thời đại.

Giáo dục là không ngừng đổi mới và sáng tạo. Nhất là khi bất kỳ quốc gia nào cũng đặt giáo dục làm đầu. Vì thế sự đổi mới luôn diễn ra để liên tục phù hợp với các thế hệ sau. Rõ nét nhất là qua thời kỳ dịch Covid có thể thấy sự chuyển mình mạnh mẽ của giáo dục.

Vì vậy để chuẩn bị cho thời cuộc, bất kỳ người nào làm việc trong lĩnh vực cũng cần nắm bắt xu hướng. Đây được xem là vấn đề cần thiết. Các phương pháp giáo dục hiện đại sau đang được đánh giá cao. Ngoài ra còn có nhiều tiềm năng phát triển trong tương lai.

Dạy học hiện đại là gì?

Đầu tiên chúng ta cần hiểu thế nào là các phương pháp dạy học hiện đại. Và những phương pháp này được áp dụng như thế nào để mang lại hiệu quả cao nhất. Bên cạnh đó Bộ Giáo dục & Đào tạo khuyến khích cũng như chủ trương những người làm giáo dục áp dụng.

Phương pháp dạy học đổi mới

Nếu so với giáo dục truyền thống thì phương pháp dạy học đổi mới có nhiều sự cải tiến. Trong đó kim chỉ nam chính là lấy người học làm trung tâm. Tập trung phát triển những kỹ năng quan trọng và trải nghiệm thực tế.

Hãy hình dung như sau. Đối với giáo dục truyền thống, mô hình giáo dục thường là trong một lớp học có một sỉ số nhất định. Thông thường từ 30 đến 40 học sinh. Một giáo viên đứng lớp. Giáo trình từ bộ sách giáo khoa được phát hành bởi Bộ Giáo dục. Như vậy, giáo viên sẽ là người duy nhất phải truyền tải toàn bộ kiến thức đến học sinh. Điều khó khăn ở đây là học sinh luôn phải tự vận động trí óc để hình dung bài học một cách chính xác nhất.

Đã bao nhiêu lần chúng ta nghe nói về sự khô khan của môn Lịch Sử? Hay hình ảnh dùng cho môn Địa Lí có đủ đáp ứng hay không? Những môn học mang tính chất khoa học sẽ vô cùng khó khăn. Khi đó học sinh không thể tiếp xúc, nhìn thấy những hiện tượng như sách giáo khoa viết. Đó là những vấn đề mà giáo dục truyền thống chưa thể giải quyết.

Hiện nay có nhiều phương pháp dạy học và mô hình đào tạo cho giáo dục đổi mới. Những ứng dụng này chỉ mới diễn ra vài năm gần đây tại Việt Nam. Tuy chưa phổ biến nhưng chính những bước đi đầu tiên này đã tạo dựng một nền tảng triển vọng. Bộ Giáo dục cũng đang định hướng phát triển những phương pháp này trong tương lai.

Lợi ích của việc ứng dụng phương pháp đổi mới trong giáo dục

Khi chấp nhận đổi mới trong dạy học, một số lợi ích mà những phương pháp này có thể mang lại như sau. Đầu tiên chính là giải quyết những hạn chế trong giáo dục truyền thống. Sự linh động trong công tác giảng dạy và học tập được nâng cao hơn.

Với việc ứng dụng công nghệ thông tin, người dạy và người học có thể dễ dàng kết nối với nhau hơn. Không bị giới hạn về mặt thời gian, địa lý. Điều này cho phép người học có thêm cơ hội tìm kiếm trường học hay chương trình đào tạo phù hợp với mình. Cơ hội này lớn đến mức bạn có thể thoát nghèo và tìm kiếm kiến thức tại các trường Đại học. Ví dụ như hình thức đào tạo từ xa của Trường Đại học Con người (University of the People). Rất nhiều người từ những vùng khó khăn và không có điều kiện đi lại tham gia chương trình học này để trở thành cử nhân.

Với người dạy học

Đối với người dạy học. Các công đoạn chuẩn bị bài giảng được đơn giản hóa, rút ngắn thời gian. Hiện nay khi xây dựng hệ thống bài giảng thông minh, các giáo viên chỉ cần truy cập kho tài liệu chung trực tuyến. Đây là kho tài liệu được Bộ Giáo dục xây dựng, đảm bảo đầy đủ nội dung và đạt tiêu chuẩn. Giáo viên cũng sẽ dễ truyền tải kiến thức đến học sinh nhờ sự sinh động của giáo án điện tử. Áp dụng công nghệ trong giảng dạy hỗ trợ giáo viên hình thành bài giảng của mình sinh động và rõ ràng hơn. Qua đó giúp học sinh tiếp thu bài giảng nhanh chóng.

Với người học

Về hướng người học cũng có nhiều lợi ích. Đầu tiên chính là việc tiếp thu kiến thức dễ dàng hơn. Các môn học yêu cầu sự hình dung cao sẽ được giải quyết thông qua hệ thống hình ảnh, video. Ngoài ra còn có các mô hình dạy học mà người học được trải nghiệm thực tế. Các bộ môn khoa học khuyến khích học sinh thử nghiệm và áp dụng những gì được học.

Ứng dụng công nghệ thông tin tạo cơ hội cho học sinh chủ động hơn. Qua đó học sinh cũng có nhiều thời gian tự tìm hiểu, tiếp xúc với nhiều nguồn tài liệu. Bằng cách này sẽ khuyến khích học sinh tự phát triển kỹ năng, tự học hiệu quả. Nhưng để sinh ra điều này cần quá trình kích thích óc sáng tạo và học hỏi của học sinh. Tất cả được thông qua sự trải nghiệm thực tế trong học tập.

Như vậy những phương pháp được nhắc đến cụ thể ra sao và tính chất như thế nào sẽ được trình bày sau. Đây là những xu hướng giáo dục đã và đang được áp dụng một cách hiệu quả. Tuỳ vào điều kiện của mỗi tổ chức mà các phương pháp này sẽ phù hợp hay không. Nên lấy mục tiêu giáo dục của tổ chức và đặt người học làm đầu để xây dựng một phương pháp học tốt nhất.

Xu hướng phương pháp dạy học được đánh giá cao hiện nay

Sau đây là các xu hướng đang được áp dụng cho nhiều ngành học, nhiều bậc học. Những mô hình này không nhất thiết phải đóng khung trong một tiêu chuẩn nhất định. Người dạy và các tổ chức giáo dục có thể tham khảo các điều kiện tổ chức cùng với mục tiêu mà phương pháp này mang lại. Từ đó xây dựng đường lối giáo dục phù hợp. Dù vậy, việc làm đúng công tác giáo dục là hết sức quan trọng nếu muốn mang lại kết quả.

Giáo dục STEM

Khái niệm giáo dục STEM chắc hẳn không còn quá xa lạ với người làm trong ngành hiện nay. Giáo dục STEM mang lại hiệu quả dễ thấy trong những năm gần đây khi có nhiều trường học và tổ chức áp dụng. Điều này khiến mô hình STEM ngày một được chú trọng và nâng cao. Trong tương lai, STEM cũng hướng đến công nghệ 4.0. Mở rộng hơn cơ hội phát triển cho thế hệ trẻ.

STEM là viết tắt của từ Science – khoa học, Technology – công nghệ, E – Engineering và Math – Toán học. Mô hình chủ yếu chú trọng vào lĩnh vực khoa học. Giúp người học phát triển tư duy logic, kỹ năng thông qua các bài học thực tế. STEM được áp dụng nhiều nhất tại bậc học phổ thông và mang lại sự hiệu quả rõ rệt. Nhất là trong thời đại số, STEM được xem như sự điều chỉnh kịp thời và cần thiết.

STEM cũng được chia ra thành nhiều cấp độ phù hợp cho mỗi bậc học. Bậc tiểu học sẽ tìm hiểu những vấn đề cơ bản và thủ công liên quan đến mạch kỹ thuật. Cứ như thế phát triển đến bậc trung học. Kết quả lớn nhất mà STEM mang lại chính là số lượng nghiên cứu khoa học được làm ra bởi các bạn học sinh.

Giáo dục thông minh

Nếu như STEM chú trọng vào các bộ môn khoa học, công nghệ thì một phương pháp nữa bao hàm rộng hơn gọi là giáo dục thông minh. Giáo dục thông minh (smart school) thậm chí đã được Bộ Giáo dục thông qua và đang thử nghiệm trên nhiều trường học. Kết quả thu lại từ phương pháp dạy học này đang có hiệu quả cao.

Có thể bao gồm luôn cả nhóm ngành Nhân văn – Xã hội, giáo dục thông minh chính là hệ thống quản lý bằng công nghệ. Thông qua đó người dạy sẽ tiết kiệm thời gian trong việc soạn giáo án, thiết kế bài giảng phù hợp. Người học tiếp thu nhanh chóng và được khơi gợi trí tò mò.

Các công tác trong việc quản lý giáo dục cũng sẽ được tích hợp trong ứng dụng công nghệ. Thông qua chức năng này việc liên hệ giữa phụ huynh và nhà trường sẽ được chặt chẽ hơn. Như vậy cả hai bên sẽ hỗ trợ nhau tốt hơn trong việc theo dõi tiến độ của học sinh.

Xây dựng giáo dục thông minh cần tuân theo một hệ thống và phải có chiến lược đường dài. Bởi kết quả thu lại cần thời gian để vận hành và đưa mọi thứ vào hệ thống. Tuy nhiên nếu nhìn xa hơn nữa, đây là tầm nhìn trong tương lai. Việc áp dụng phương pháp này như một phương pháp đại trà thay thế giáo dục truyền thống là điều đang được hướng đến. Đưa toàn bộ nền giáo dục Việt Nam hình thành hệ thống thông qua ứng dụng công nghệ.

Phương pháp truyền thống nhưng lấy người học làm trung tâm

Ở những nơi mà hệ thống cơ sở vật chất chưa được nâng cao hay vẫn chưa thay đổi hoàn toàn phương pháp dạy học. Việc duy trì cách dạy truyền thống nhưng đặt người học làm trọng tâm thường được áp dụng.

Thoạt nghe có vẻ không khác với cách dạy cũ là bao nhưng chỉ cần chuyển hướng tiếp cận đã có thể tạo ra sự thay đổi lớn. Phương pháp này thường thấy ở môi trường đại học. Những năm gần đây thì được áp dụng cả ở môi trường trung học phổ thông.

Đối với cách dạy này, người học và người dạy vẫn phải đến lớp và học theo kiểu giảng thuyết. Tuy nhiên với giáo án được thiết kế với các bài tập gợi mở, các câu hỏi để kích thích tư duy người học nhiều hơn. Giáo viên dù là ở bậc trung học hay đại học sẽ mang vai trò hướng dẫn. Như vậy sẽ gia tăng tính chủ động ở người học.

Phương pháp này giải quyết một phần vấn đề tiếp thu kiến thức ở người học. Người học không phải bị nhồi nhét quá nhiều như một bộ máy mà có thể tự tìm hiểu bài học tùy theo khả năng của mình.

Đào tạo từ xa

Phương pháp dạy học cuối cùng chính là áp dụng công nghệ thông tin vào công tác giáo dục. Đào tạo từ xa, giáo dục trực tuyến đã không còn là những khái niệm xa lạ. Nhất là sau khi cả thế giới cùng trải qua một năm Covid. Việc thực hiện những hình thức học trực tuyến là điều cần thiết. Như vậy sau một năm với mô hình này, con người nhận ra đây là phương pháp hữu dụng với nhiều tiềm năng phát triển.

Sự kết nối nhanh chóng, linh hoạt giúp người học và người dạy tiết kiệm thời gian và tăng tính chủ động. Một số hệ thống quản lý giáo dục còn xây dựng thêm thư viện trực tuyến, kho tài liệu trực tuyến giúp hỗ trợ cho việc học này. Ngoài ra đối với nhiều tổ chức giáo dục lớn thì đào tạo từ xa còn giúp mang lại nhiều học viên quốc tế.

Đây không phải là khái niệm chỉ mới xuất hiện qua năm Covid. Thực tế hình thức này đã tồn tại từ rất lâu và đã mang lại hiệu quả. Trong tương lai, đào tạo từ xa còn sẽ phát triển hơn nữa. Lớp học trực tuyến giải quyết nhiều vấn đề về cơ sở vật chất, mặt bằng, v.v…

Tổng kết

Dù là phương pháp dạy học như thế nào, chú trọng vào trải nghiệm và kiến thức người học mới là điều quan trọng nhất. Bản thân người làm giáo dục cũng cần sự chuẩn bị kỹ lưỡng và hiểu về những phương pháp dạy học được đánh giá cao khi lĩnh vực này đang ngày càng phát triển. Sự thay đổi liên tục được diễn ra và tốt hơn. Người làm giáo dục cần nắm bắt xu hướng và tập huấn cho những vấn đề này. Khi quốc gia đi đến giai đoạn hoàn thiện công nghệ và cơ sở vật chất. Thì người làm giáo dục cũng đã sẵn sàng cho việc ứng dụng.

Tham khảo thêm về hệ thống quản lý giáo dục Mona eLMS – hệ thống dành cho quản lý giáo dục truyền thống và giáo dục trực tuyến (Elearning).